Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies in de baarmoeder buiten de baarmoeder wordt aangetroffen
Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies in de baarmoeder ("het endometrium" genoemd), buiten de baarmoeder wordt aangetroffen, waar het een chronische ontstekingsreactie veroorzaakt die kan resulteren in littekenweefsel. Het wordt voornamelijk aangetroffen op het peritoneum van het bekken, op de eierstokken, in het recto-vaginale septum, op de blaas en de darmen.
De symptomen van endometriose zijn pijnlijke menstruatie, pijnlijke ovulatie, pijn tijdens of na geslachtsgemeenschap, hevig bloeden, chronische bekkenpijn, vermoeidheid en onvruchtbaarheid. Deze symptomen kunnen van invloed zijn op het algemene fysieke, mentale en sociale welzijn.
Oorzaken endometriose
De oorzaak van endometriose is niet bekend, maar er zijn verschillende theorieën. Het is zeer waarschijnlijk dat er bepaalde genen verband houden met deze ziekte. Vrouwen met een eerstegraads familielid met endometriose hebben een groter risico dat zij ook endometriose krijgen. Daarnaast spelen er ook andere gynaecologische factoren, omgevingsfactoren (milieu) en leeftijd van de eerste menstruatie een rol.
De meest voorkomende symptomen van endometriose zijn (extreme) menstruatiepijn, buikpijn en rugpijn. Maar ook blaasproblemen, darmproblemen en vruchtbaarheidsproblemen horen hier bij. Allen verschillend in ernst en hoeveelheid.
De meest voorkomende symptomen van endometriose zijn:
Klachten die kunnen samenhangen met endometriose zijn o.a.:
De klachten die je kunt ervaren bij endometriose zijn per vrouw verschillend. De ernst ervan staat niet altijd gelijk aan de ernst van de aandoening. Vaak heeft de locatie van de endometriose haarden een relatie met de mate waarin klachten worden ervaren. Zo kan het zijn dat milde endometriose, bijvoorbeeld achter de baarmoeder, erge pijn veroorzaakt terwijl ernstige endometriose, voornamelijk gevestigd op de eierstokken, zorgt voor weinig pijn. Kleine endometriosehaarden produceren bij hogere activiteit prostaglandine. Prostaglandinen zijn weefselhormonen die een rol spelen bij veel lichaamsfuncties en waarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor veel symptomen van endometriose.
Toename van de klachten
In het verloop van de tijd kunnen de klachten erger worden en vaker voorkomen. In het begin zul je hier alleen op de eerste dagen van de menstruatie last van hebben. Beginnend met bijvoorbeeld alleen buikpijn en rugpijn. Later kan het zijn dat je ook buiten de menstruatie last hebt van de symptomen zoals hier boven vermeld. Vaak zien we dat het ook steeds meer verschillende klachten worden waar je last van hebt.
Menstruatiepijn
Je kunt tijdens de menstruatie krampen hebben die zo pijnlijk zijn dat je, met zware en/of veel pijnstillers, één of meerdere dagen in bed moeten blijven liggen. Bij veel vrouwen breidt de pijnperiode zich in de loop van de tijd uit: eerst pijn tijdens de menstruatie, daarna ook pijn vóór, en aansluitend aan de menstruatie. Zodat er aanhoudend pijn is die tijdens de menstruatie erger wordt.
Klachten die hier ook vaak bij horen zijn hevige bloedingen met het verlies van stolsels, langdurige bloedingen, licht bloedverlies voorafgaande aan de menstruatie (voorbloeden) of zomaar tussendoor (tussentijdsbloedverlies). Meer lezen over de werking van de menstruatiecyclus, lees hier.
Darmproblemen
Endometriosehaarden die zich op de dikke darm (endeldarm, sigmoïd) bevinden kunnen de darm, vooral tijdens de menstruatie, prikkelen. Hierdoor ontstaan krampen en kan loze aandrang optreden (Het gevoel voor aandrang voor ontlasting, terwijl er niets komt).
Endometriose kan ook ingroeien in de wand van de dikke darm. Hierdoor wordt een deel van de darmwand star en verlittekend. Soms knikt die af en wordt de diameter kleiner waardoor de ontlasting minder makkelijk kan worden getransporteerd. Dit kan zorgen voor verstopping, soms kan alleen dunne ontlasting nog passeren, en veel buikkrampen. Ook kun je last hebben van een pijnlijke, moeilijke of slijmerige ontlasting. In zeldzame gevallen kan endometriose door het darmslijmvlies heen groeien en bloed afgeven via de anus. Deze klachten komen vooral voor tijdens de menstruatie. Buiten de menstruatie om hoeven deze klachten niets met endometriose te maken hebben en moet zeker onderzoek plaatsvinden.
Darmproblemen kunnen meerdere oorzaken hebben. Om de oorzaak ervan aan te tonen, zal de arts meestal een darmonderzoek doen, waarbij een cameraatje via de anus in de dikke darm wordt gebracht (coloscopie) . Zo is het mogelijk om de binnenkant van de darm te bekijken. Wanneer er sprake is van lichte endometriose wordt bij dit onderzoek vaak niets afwijkends gevonden. Bij diep infiltrerende endometriose (DIE) kan het verloop afwijkend zijn, is de darm soms star en vernauwd of ligt die in een knik.
Blaasproblemen
Als endometriose-haarden aanwezig zijn op het buikvlies dat over de blaas ligt, kunnen deze de blaas prikkelen en pijnklachten ontstaan bij het plassen of zorgen voor loze aandrang voor urine. Als de endometriose doorgroeit in de blaas, of door de blaaswand heen, komt er bloed in de urine en ontstaan ook blaaskrampen. Dit gebeurt meestal tijdens de menstruatie.
Vermoeidheid
Na langdurige lichamelijke of geestelijke inspanning is het normaal dat je moe bent. Als je moe wordt na lichte inspanningen is dit niet normaal. Moeheid komt bij allerlei ziektes voor en is daardoor niet direct te koppelen aan endometriose. Wel zijn er opvallend veel vrouwen met endometriose die last hebben van vermoeidheid, soms zelfs extreme vermoeidheid. Wat daar de oorzaak van is, is op dit moment (nog) niet bekend. Het is mogelijk dat de (chronische) pijn die de vrouwen hebben zorgt voor vermoeidheid (uitputting van het lichaam) en dat de chronische ontsteking in de buik een factor is.
Pijnlijke geslachtsgemeenschap
Veel vrouwen met endometriose hebben pijn bij geslachtsgemeenschap. Vooral het doorstoten van de penis is pijnlijk, dit heet diepe dyspareunie. Hierbij wordt het buikvlies onderin de buik opgerekt. Bij lichte vormen van endometriose is het buikvlies lokaal of diffuus ontstoken en verlittekend en is voorstelbaar dat bij bewegingen pijn ontstaat. Is er sprake van diep infiltrerende endometriose hoog achterin de vagina, in het cavum Douglasi, in de banden van de baarmoeder, dan kan directe aanraking, indrukken en oprekken e.d. erg pijnlijk zijn. Soms is het zo pijnlijk dat het voor vrouwen met endometriose onmogelijk is om seks te hebben. Hetzelfde geldt voor het gebruiken van tampons.
Zodra een vrouw pijnlijke seks heeft ervaren is het mogelijk dat zij in het vervolg, bewust of onbewust, haar bekkenbodemspieren gaat aanspannen, uit angst voor de pijn. De aangespannen spieren maken het moeilijk om de penis in de vagina te brengen en zorgen zelf voor een pijnlijke reactie. Het is daarom goed mogelijk dat je als vrouw in een vicieuze cirkel terecht komt die moeilijk te doorbreken is. Het gevolg kan zijn dat een vrouw probeert om seks te vermijden.
Praten over seks kan ongemakkelijk zijn omdat we het niet gewend zijn, het er (uit schaamte) niet over willen hebben of omdat we de partner niet willen kwetsen. Toch is het belangrijk om hem/haar in vertrouwen te nemen om spanningen tussen jullie te voorkomen. Vertrouw erop dat hij/zij jou zal steunen, begrip zal tonen en dat jullie samen een oplossing kunnen zoeken. Komen jullie er niet uit? Seksuologische begeleiding kan een goede ondersteuning geven. Ook andere symptomen van endometriose, zoals vermoeidheid of de associatie van seks met een zwangerschap kunnen van invloed zijn op het seksleven. Heb je hierdoor minder zin in (spontane) seks? Bespreek het met je partner!
Verminderde vruchtbaarheid
Endometriose leidt tot vruchtbaarheidsproblemen. Vrouwen worden moeilijk zwanger of zijn onvruchtbaar. De maandelijkse kans op een zwangerschap is verlaagd, het duurt daarom gemiddeld langer voordat een zwangerschap ontstaat. Als je wegens kinderwens stopt met medicatie tegen endometriose komen de klachten meestal weer terug en kan endometriose zich weer verder ontwikkelen.
Het is belangrijk dat wanneer je endometriose hebt en een kinderwens krijgt dit spoedig bespreekt met je behandelend arts. Hierdoor kan eventuele schade aan de geslachtsorganen beperkt blijven. De spontane kansen op een zwangerschap zijn verlaagd, maar meestal niet nul. Als het spontaan niet lukt of onmogelijk is, kan meestal nog IVF worden uitgevoerd. Bespreek je kinderwens en verlaagde kansen ook met je partner.
Afspraak maken
